Częstym tematem poruszanym w czasie sesji terapeutycznych są trudności wychowawcze. Rodzic czuje, że nie wie jak postępować, nie wie jak pomóc. Czasem wprowadza kary i nagrody lub tylko kary, które nie działają. Opiekun zmaga się z uczuciem bezradności. Dziecko w takiej sytuacji także doświadcza frustracji.
Od problemu do umiejętności
Najczęściej kiedy doświadczamy jakiejś trudności skupiamy się na problemie, na tym, co nam przeszkadza. Takie podejście niestety nie przybliża do znalezienia rozwiązania. Punktem wyjścia może byćodpowiedź na pytanie jakich umiejętności, jakich zasobów potrzebujemy, aby poradzić sobie z daną sytuacją.
Relacja z dzieckiem
Kiedy przeszkadza nam zachowanie drugiej osoby też skupiamy się na tym, czego nie chcemy. Zdarza się, że komunikujemy to z pewną irytacją i oczekiwaniem, że druga strona zmieni swoje zachowanie. W relacji dwojga dorosłych osób, każda z osób w równym stopniu ma wpływ na sytuację. Czasem jedna ze stron może potrzebować jakiejś umiejętności do zmiany swojego zachowania.
W relacji dorosłych osób nie musimy brać odpowiedzialności za umiejętności drugiej osoby. Kiedy relacja dotyczy osoby dorosłej i dziecka sytuacja jest trochę inna. Relacja jest niesymetryczna. To dorosły jest odpowiedzialny za dziecko. Dziecko zachowuje się „niegrzecznie” lub w odczuciu dorosłego „nieadekwatnie” do sytuacji, bo nie ma odpowiednich umiejętności. Zachowanie dziecka jest komunikatem dla dorosłego, a nie zachowaniem wymierzonym przeciwko dorosłemu.
Jak pomóc dziecku w opanowaniu umiejętności?
Kilka kroków do tego jak pomóc dziecku w opanowaniu umiejętności, których potrzebuje. Taka rozmowa może być pomocna w pracy nad bardzo rożnymi umiejętnościami: od nie wylewania wody z wanny w czasie kąpieli do powstrzymywania się od zachowań agresywnych np. wyzywania czy bicia innych dzieci. W tym artykule opisuję metodę Kids’ Skills opartą na Podejściu Skoncentrowanym na Rozwiązaniach, którą polecam.
Jak pomóc dziecku – jak i kiedy rozmawiać?
Po pierwsze nie mówimy z dzieckiem ogólnie o stresie czy „niegrzecznym zachowaniu”. Zamiast tego skupiamy się na jednej, konkretnej sprawie. Aby rozmowa przyniosła efekt warto zaczynać rozmowę wtedy, kiedy emocje opadną. Zacznijmy rozmowę wtedy, gdy i dziecko i dorosły (przede wszystkim dorosły) jest spokojny.
Jak pomóc dziecku – o czym rozmawiać?
Zamiast popularnego „masz się grzecznie zachowywać” warto dowiedzieć się, co się dzieje, kiedy dziecko zachowuje się w określony sposób: co czuje, co myśli?Czy chce zachowywać się w taki sposób? Czy warto zmienić swoje zachowanie i czemu warto? Jakie korzyści przyniosłaby zmiana zachowania? Ważne, aby argumenty pochodziły od dziecka. Na koniec ustalamy umiejętność, która jest potrzebna do zmiany zachowania.
Jak pomóc dziecku – przechodzimy od problemu do rozwiązania
Czy znasz swoje dziecko? Czasem skupiając się na problemie, na tym co przeszkadza zapominamy o umiejętnościach. Szukamy zasobów – jakie inne umiejętności ma twoje dziecko? W czym jest dobre? Jakie ma dobre cechy? Czy dziecko ma świadomość swoich umiejętności, mocnych stron?
Jak pomóc dziecku – określamy konkretne zachowania
Przechodzimy do rozmowy, o tym jak to się dzieje, co konkretnie robi (np. kopie, macha rączkami itp). Ustalamy co może robić zamiast tego np. trzymać rączki przy sobie, trzymać rączki na brzegu wanny itp. Pomysły powinny być pomysłami dziecka.
Jak pomóc dziecku – szukamy umiejętności
Ustal konkretną umiejętność, która jest potrzebna do pokonania trudności. Określ wspólnie z dzieckiem korzyści dla dziecka. Po co się tego uczyć? Możesz porozmawiać o tym w jaki to sposób będzie pomocne.
Jak pomóc dziecku – wezwij na pomoc superbohatera
Dzieci są potrafią być niezwykle kreatywne – wykorzystaj kreatywność dziecka do wsparcia w opanowaniu umiejętności. Dziecko może nadać własną nazwę swojej umiejętności.
Czasem warto odwołać się do ważnej postaci. Dziecko może wybrać swojego bohatera – może to być filmowy superbohater, postać z bajki, piłkarz itp., który będzie wyobrażonym pomocnikiem w zmianie zachowania. Bohater może przypominać o umiejętności, a także o umiejętnościach, które dziecko już posiada.
Jak pomóc dziecku – pozwól wybrać wspierające osoby
Dziecko może wybrać realne osoby, które poprosi o wsparcie – pozwól dziecku wybrać osoby, które poprosi o pomoc. To mogą być ważne dla niego osoby, Ważne też, aby te osoby wspierały i zachęcały do uczenia się umiejętności. Ważne jest zauważanie i docenianie małych kroków, gratulowanie postępów.
Jak pomóc dziecku – zaplanuj świętowanie
To bardzo ważny punkt nabywania nowych umiejętności. Ważne, aby dziecko mogło zdecydować o tym jak będzie świętować zdobycie nowej umiejętności. Dziecko jest zaangażowane w planowanie. Celowo używam słowa świętowanie a nie nagroda. Nie chodzi o nagrodę materialną, ale czas, docenienie, robienie czegoś przyjemnego np. uroczystość na którą zaprosi wybrane osoby, wycieczka itp.
Jak pomóc dziecku – o co jeszcze zadbać?
1. Ważne jest określenie jak dziecko będzie się zachowywać gdy już opanuje daną umiejętność. Pomocne może być demonstrowanie. Jeśli wiemy jak coś pokazać, łatwiej daną czynność wykonać w rzeczywistości.
2. Zaplanujcie kogo, czy i jak poinformujecie o tym projekcie. Jeśli dziecko zdecyduje, że nie chce kogoś o tym informować warto to uszanować.
3. Stwórzcie plan kiedy będzie ćwiczyć umiejętność w praktyce. Ustalcie kiedy uznacie, że dziecko już ma daną umiejętność opanowaną (ważne aby czas nie był zbyt odległy i z drugiej strony, aby nie był zbyt krótki).
4. Pytanie do dziecka jak ono chce, żeby inni przypominali mu o umiejętności gdy o niej zapomni, jak mogą mu pomagać. Co zrobić lub co powiedzieć?
5. Na koniec świętujemy, dziękujemy innym za wsparcie.
6. Ważne aby pomocnicy też chwalili, doceniali drobne sukcesy w czasie nauki i kiedy ona została zakończona
7. Najlepszą metodą utrwalenia umiejętności jest nauczenie jej kogoś innego. Dziecko może też nauczyć, pomóc w nauczeniu się podobnej umiejętności innej osobie.
Wspieram we wprowadzaniu zmian i nauce nowych umiejętności młodzież i osoby dorosłe. Nie pracuję z małymi dziećmi, ale pomagam rodzicom w przypadku doświadczania trudności wychowawczych. Jeśli potrzebujesz wsparcia zapraszam do kontaktu i umówienia wizyty w gabinecie lub skorzystania z sesji on-line.
